تکنولوژی- خودرو

ایران خودرو، با نام پیشین ایران ناسیونال  به انگلیسی: Iran Khodro Companyیا به‌اختصار: IKCOشرکت خودروسازی ایرانی است که در سال 1341 توسط برادران خیامی با سرمایه? مالیِ 100 میلیون ریال بنیان‌گذاری شد.

شرکت سهامی عام کارخانجات صنعتی ایران خودرو با هدف انجام امور تولیدی و صنعتی برای تأسیس کارخانجات اتوبوس سازی و ساخت قطعات و لوازم اتومبیل و تولید محصولاتی از این قبیل در تاریخ 27 مرداد 1341، با سرمایه اولیه صد میلیون ریال و تعداد هزار سهم، هزار ریالی به ثبت رسید و از مهر ماه 1342 فعالیت خود را با تولید اتوبوس آغاز کرد.

ساخت سواری:

در تاریخ 25 اسفند 1344 وزارت اقتصاد به کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال اجازه داده شد در مورد ساخت اتومبیل پیکان اقدام کند. اجازه تأسیس کارخانه ساخت انواع اتومبیل سازی از نوع چهارسیلندر در تاریخ 20/4/1365 به این شرکت داده شد. شرکت فوق بر اساس قراردادی با کارخانه روتس انگلستان وابسته به گروه کرایسلر موفق به دریافت مجوز مونتاژ نوعی اتومبیل هیلمن هانتر و ساخت آن در ایران به نام پیکان شد. خط مونتاژ هیلمن هانتر که در ایران، پیکان نامیده شد به سرعت تجهیز و در روز 23 اردبیهشت 1346 به دست شخص شاه افتتاح شد.

در سال 1346 تأسیسات اتومبیل سازی پیکان با ظرفیت اولیه سالانه تولید 6000 دستگاه در سالن تولید پیکان استقرار یافت. از سال 1346 تا 1357 پیکان در مدل‌های مختلف کار، لوکس، جوانان، استیشن و وانت و اتوبوس در مدل‌های اتوبوس 302 شهری، بیابانی و سوپرلوکس و مینی‌بوس و آمبولانس تولید می‌گردید. افزایش تولید از سال 1346 شروع و سرانجام در سال 1356 حدود 98000 دستگاه پیکان تولید گردید.

در سال 1352 هدف و سیاست اصلی شرکت بر مبنای تولید داخلی قطعات و خودکفائی مطرح گردید، که در این راستا شرکت‌های بلبرینگ، پیستون و ایدم تبریز و شرکت رضای مشهد و ریخته‌گری تأسیس شد.

در سال 1353 با افزایش قیمت نفت و درآمدهای ارزی، شرکت ایران ناسیونال به منظور حفظ بازار تصمیم به تولید پژو گرفت و سهام شرکت نیز در همین سال وارد بورس گردید و حدود 45 درصد از سهام شرکت به عموم واگذار گردید.

در اواخر سال 1356 و اوایل سال 1357 با توجه به اینکه پیکان قدیمی شده بود، تعویض آن در دستور کار قرار گرفت و بر همین اساس به منظور تولید خودروی جدیدتری با پژو فرانسه مذاکراتی انجام گرفت که در نهایت منجر به عقد قرارداد تولید پژو 305 شد. اما قبل از انجام کار و هم‌زمان با وقوع انقلاب اسلامی تمامی صنایع، ملی و در اختیار دولت قرار گرفت.

با وقوع انقلاب اسلامی به موجب بند الف قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصوب 16-4-1358 شورای انقلاب اسلامی، شرکت ایران ناسیونال به اعتبار نوع صنعت، زیر مجموعه سازمان صنایع ملی با مدیریت وزارت صنایع قرار گرفت و ملی اعلام گردید. این دوره هم‌زمان با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود که از مهم‌ترین مسائل این دوره وجود مشکلات ارزی و اقتصادی از جمله نبود واردات، دشواری تهیه مواد اولیه از خارج، ضعف کیفیت و تحویل به موقع و فرسودگی دستگاه‌ها در ایران خودرو بود که تا سال 1361 همچنان ادامه داشت.

سال 1362 یکی از سال‌های کم مسئله و پررونق تولید است که علت آن، وضعیت مناسب ارزی و استراتژی وزارتخانه بود و در واقع این رشد در سایر صنایع به چشم می‌خورد.

سال 1364 با کاهش درآمدهای ارزی نشانه‌های بحران صنعتی، اقتصادی و تولیدی آغاز گردید تا آنجا که در سال 1365 کارخانه در آستانه تعطیلی قرار گرفت.

در سال 1367 با پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل مسئله تعیین خودروی سواری با هماهنگی کامل سازمان و وزارتخانه مطرح و قرارداد ساخت پژو 405 در مدت 3سال، منعقد گردید.

در سال 1368 هم‌زمان با تأکید دولت بر تولید خودروهایی که کاربری عمومی داشته باشد، دو تحول بزرگ روی داد. اولین تحول تبدیل سالن پژو به سالن اتوبوس بود که این سالن در دو شیفت، سالانه 6000 دستگاه اتوبوس تولید می‌کرد. تحول دوم، هم‌زمان با توقف تولید پیکان و تعطیل شدن کارخانه تالبوت و نداشتن نیروی محرکه و اعلام آمادگی پژو برای عقد قرارداد با شرکت ایران خودرو بود که شرکت، ناگزیر تصمیم به نصب موتور 504 بر روی پیکان گرفت و پیکان به «پیکاژو» و سپس به «پیکان1800» تغییر نام داد.

از مهم‌ترین تحولات سال 1370 می‌توان به تولید مجدد پیکان و تأسیس شرکت ساپکو اشاره نمود.

در سال 1373 از بزرگ‌ترین تحولات ابتدا تدوین برنامه هفت ساله شرکت و سپس افزایش تیراژ تولید بیش از 300 هزار دستگاه در سال را می‌توان ذکر کرد. از جمله اهداف استراتژیک در برنامه 7 ساله موضوع کیفیت و بهبود مستمر بود که در راستای آن اجرای پروژه استقرار استاندارد ایزو9000 و بهره‌مندی از نظام تضمین کیفیت در نظر گرفته شد و تا پایان سال 1377 بسیاری از واحدهای تولیدی گواهینامه ایزو9002 کردند. از دیگر اهداف افزایش کمی و کیفی تعداد قطعات ساخت داخل خودروهای تولیدی بود که با تشکیل شرکت ساپکو این مهم تحقق یافت. تحول بزرگ دیگر ایجاد مرکز تحقیقات ایران خودرو با سرمایه‌گذاری بالا بود که منجر به طراحی محصول سمند گردید.

در سال 1381 با تدوین برنامه 10 ساله، برنامه شرکت بر دستیابی به جایگاه یک شرکت تراز جهانی و حرکت به سوی جهانی شدن قرار گرفت و در این راستا از جمله اهداف استراتژیک در برنامه 10 ساله، افزایش کیفیت، تنوع محصولات به ویژه سمند، جمع‌آوری پیکان، حفظ قیمت، رقابت‌پذیری و دریافت تکنولوژی نوین از خودرو سازان جهان اعلام گردید. البته باید به این نکته هم توجه کرد که توقف خط تولید پیکان که در آن زمان به عنوان یکی از پرفروش‌ترین خودروهای ایران خودرو بود باعث کاهش بازار این شرکت شد. از دیگر اهداف بزرگ ایران خودرو که بطور جدی دنبال شده می‌توان کاهش هزینه و حضور در صحنه بازار داخلی و توسعه صادرات به کشورهای مختلف را نام برد. همچنین تولید انبوه خودرو سمند به عنوان خودرو ملی در سال 1381 آغاز گردید.

در سال 1382 پروژه‌های پارس، سمند X7 و پژو 206 آغاز گردید.

در سال 1383 سازمان در راستای ارتقای بهره‌وری و امکان بهتر برنامه‌ریزی و کنترل فعالی تهای خود اقدام به استفاده از نظام برنامه‌ریزی یکپارچه منابع از شرکت SAP نمود. در این سال پروژه‌های پژو پارس ELX و سمند LX به بهره‌برداری رسید.

ساخت مینی بوس:

در سال 1344 ساخت و تولید مینی بوس مدل 319 در مجتمع شمالی شرکت آغاز شد. در سال 1348 سالن تولید مینی بوس برای ساخت مدلهای 309 شاسی کوتاه، 14 نفره و آمبولانس با تولید روزانه 7 دستگاه بهره برداری شد. در تاریخ 16/6/1372 محصول جدید این کارخانه با نام کاروان پارک با استفاده از موتور و شاسی مینی بوس 508 سقف بلند تولید شد.

ساخت اتوبوس:

تولید اتوبوس در این کارخانه از سال 1342 با ساخت اتوبوس مدال بنز، تحت لیسانس مرسدس بنز آلمان آغاز شد. در سال 1349 با بهره برداری از اتومبیلهای مدل 302 مرسدس بنز، ظرفیت به 6 دستگاه در روز افزایش یافت. به علت قدیمی بودن اتوبوس های شهری تولید شده، مطالعه برای ساخت اتوبوس شهری جدید از سال 1367 با همکاری مرسدس بنز آغاز و در نیمه دوم سال 1368 اولین نمونه آن تولید شد.

کارخانه موتورسازی: کارخانه موتورسازی ایران خودرو با هدف ساخت بدنه موتور و سایر قطعات چدنی و مونتاژ موتور و نیم موتور 1600 و 1725 دو کاربراتور، با مساحت 25917 مترمربع در دو قسمت ماشین شاپ و مونتاژ موتور در سال 1350 تاسیس شد.

تولید قطعات شش گانه موتور پیکان 1600( سیلندر، سرسیلندر، اگزوز، فلایویل، کفی یاتاقان، دنده میل سوپاپ ) در کارخانه ریخته گری و تراشکاری این قطعات و مونتاژ آنها در کارخانه ماشین شاپ در مهر ماه 1353 افتتاح شد.

پس از گذشت شانزده سال علاوه بر تولید قطعات یاد شده، در راستای اجرای یک روزه تولید پیکان 1600 از سال 1371 این کارخانه اقدام به تولید قطعات دیگر پیکان 1600 از جمله کاسه چرخ، توپی چرخ نمود. از جمله فعالیتهای انجام شده در این زمان نصب و راه اندازی کارخانه CNC تجهیز خط مونتاژ موتور 405 بود.